Ο όρος εξ αποστάσεως εκπαίδευση στην πρωτογενή του μορφή χρησιμοποιείται για να περιγράψει μία εκπαιδευτική διαδικασία στην οποία ένα σημαντικό κομμάτι της διδασκαλίας γίνεται από τον διδάσκοντα που βρίσκεται μακριά από τον διδασκόμενο τόσο σε απόσταση όσο και σε χρόνο (Perraton 1988).
Η εξ΄ αποστάσεως εκπαίδευση προσφέρει τεράστιες ευκαιρίες αλλά και προκλήσεις στην εκπαίδευση της σημερινής εποχής καθώς η ανάγκη για τη δημιουργία ελαστικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων είναι μεγάλη. Μέσα στο γενικό πλαίσιο της γρήγορης τεχνολογικής αλλαγής και της αλλαγής των συνθηκών της αγοράς, το εκπαιδευτικό σύστημα στις περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες καλείται να παράσχει αυξανόμενες εκπαιδευτικές ευκαιρίες χωρίς αύξηση του προϋπολογισμού. Πολλά εκπαιδευτικά ιδρύματα απαντούν σε αυτήν την πρόκληση στρέφοντας την προσοχή τους στην τηλεματική για να επιλύσουν προβλήματα που σχετίζονται με τις γεωγραφικές αποστάσεις και το αυξημένο κόστος της δημιουργίας πολλαπλών παράλληλων προγραμμάτων. Έτσι λοιπόν αναπτύσσουν προγράμματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση υλοποιείται όταν καθηγητής και ένας ή περισσότεροι μαθητές είναι αποκομμένοι λόγω φυσικής απόστασης και η τεχνολογία (φωνή, εικόνα, δεδομένα και εκτύπωση), συχνά σε συνδυασμό με δια ζώσης επικοινωνία, χρησιμοποιείται για να γεφυρώσει το εκπαιδευτικό χάσμα. Αυτοί οι τύποι προγραμμάτων μπορούν να παράσχουν στους ενήλικες μια δεύτερη ευκαιρία σε κολεγιακή εκπαίδευση, να προσεγγίσουν αυτούς που έχουν το μειονέκτημα του περιορισμένου χρόνου, της απόστασης ή της σωματικής αναπηρίας και να εμπλουτίζει με σύγχρονα δεδομένα την βάση γνώσης των εργαζομένων στους χώρους εργασίας τους.

[πίσω]

Σύμφωνα με τον Rumble (1989) στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση αναγνωρίζονται τέσσερα μέρη:

• Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει διάφορα στοιχεία όπως τον διδάσκοντα, έναν ή περισσότερους σπουδαστές, το μάθημα που διδάσκεται και ένα είδος συμβολαίου μεταξύ του διδάσκοντα και των σπουδαστών.
  
• Στο δεύτερο μέρος, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση περιγράφεται ως η μέθοδος διδασκαλίας κατά την οποία οι σπουδαστές βρίσκονται σε απόσταση από τον διδάσκοντα.
  
• Στο τρίτο μέρος, υπογραμμίζεται ότι οι σπουδαστές είναι μακριά από τον πανεπιστημιακό χώρο που προσφέρει το μάθημα.
  
• Στο τέταρτο μέρος, τονίζεται η διαδικασία της αξιολόγησης η οποία ίσως και να διαφέρει από αυτή της συμβατικής διδασκαλίας.

Κατά την τελευταία δεκαετία του 20ου αιώνα ο συνήθης τρόπος μάθησης υφίσταται μια αλλαγή με την εξ αποστάσεως εκπαίδευση (Brown and Brown 1994). Η αλλαγή συντελείται με την είσοδο της τηλεματικής με την βοήθεια της οποίας η διδασκαλία μπορεί να γίνει την ίδια χρονική στιγμή από τον διδάσκοντα στους σπουδαστές σε διαφορετικές απομακρυσμένες αίθουσες διδασκαλίας (Keegan, 1995).
Ο όρος τηλεματική αναφέρεται πλέον στις δυνατότητες χρήσης που παρέχουν τα τελευταίας τεχνολογίας επικοινωνιακά μέσα όπως οι υπολογιστές, οι κάμερες, τα μικρόφωνα, οι προβολείς φωτεινών εικόνων, βιντεοκασέτες, τα CD-ROMs και η τηλεόραση. Τα μέσα αυτά εξασφαλίζουν τη μεταφορά διαφορετικών τύπων πληροφοριών (εικόνας, ήχου, κειμένου) και επιτρέπουν την άμεση, ζωντανή και αμφίδρομη σύνδεση (two-way interactive communication) μεταξύ του διδάσκοντα και των σπουδαστών, οι οποίοι βρίσκονται σε διαφορετικές αίθουσες διδασκαλίας.

[πίσω]

Τα εκπαιδευτικά ιδρύματα προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τη ραγδαία εξέλιξη των νέων μέσων και τεχνολογιών για να προσφέρουν εξ αποστάσεως εκπαίδευση σε ένα ευρύτερο σπουδαστικό κοινό από αυτό που είναι δυνατόν να παρακολουθήσει τις σπουδές με τις συμβατικές κλασσικές μεθόδους και αναζητούν τρόπους για να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα της μαθησιακής διαδικασίας (Berge and Collis, 1994, Rossman, 1992).
Η διδασκαλία με τηλεματική μπορεί να συμβάλλει πολλαπλώς στην εκπαίδευση των σπουδαστών ιδιαίτερα στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση. Μεταξύ των κυριοτέρων πλεονεκτημάτων είναι τα ακόλουθα:

• Δημιουργούνται δυνατότητες συνεργασίας και ευκαιρίες ανταλλαγής γνώσεων και πληροφοριών μεταξύ των Πανεπιστημιακών Τμημάτων της Ελληνικής περιφέρειας.
• Παρουσιάζονται νέες ευκαιρίες πρόσβασης σε ένα μεγαλύτερο αριθμό
  διαπανεπιστημιακών προγραμμάτων για τους σπουδαστές ανεξάρτητα από
  τη γεωγραφική τους τοποθέτηση.
• Εξοικονομούνται χρόνος και χρήματα από δαπανηρές μετακινήσεις των διδασκόντων και των σπουδαστών.

[πίσω]

Η επικοινωνία ανάμεσα στην τάξη και κάποιον επιστήμονα μπορεί να έχει τις εξής μορφές:

• Ασύγχρονη.
  
• Επικοινωνία σε πραγματικό χρόνο (Real - time chat).
  
• Επικοινωνία σε πραγματικό χρόνο με video.
  
• Επικοινωνία μέσα από World Wide Web.

Αναλυτικότερα έχουμε.

Ασύγχρονη: Οι εκπαιδευόμενοι, κάτω από την επίβλεψη του εκπαιδευτικού, στέλνουν e-mail για διάφορα θέματα που τους απασχολούν. Ο επιστήμονας απαντά με e-mail στους μαθητές και ο εκπαιδευτικός χρησιμοποιεί την απάντηση ως βάση για συζήτηση στην τάξη.

Επικοινωνία σε πραγματικό χρόνο (Real - Time chat): Οι εκπαιδευόμενοι θέτουν ερωτήματα στον επιστήμονα και αυτός απαντά ενώ η εικόνα του φτάνει στις οθόνες του υπολογιστή με Video μέσω Internet.

Επικοινωνία σε πραγματικό χρόνο με video: Πραγματική επικοινωνία μέσω Internet, όπου κάθε πλευρά διαθέτει Video, υπολογιστές, κάμερα και μικρόφωνα. Οι μαθητές μπορούν να επικοινωνήσουν έχοντας και εικόνα με επιστήμονες από όλο τον κόσμο.

Επικοινωνία μέσα από το World Wide Web: Οι εκπαιδευόμενοι θέτουν ερωτήματα σε κάποιον επιστήμονα απευθείας μέσα από σελίδες WWW. Οι σελίδες εμπλουτίζονται με στοιχεία που αφορούν τις ερωτήσεις των μαθητών. (για περισσότερα βλέπε Κεφ. Β ενότητα 5)

[πίσω]

Πολλοί εκπαιδευτικοί αναρωτιούνται εάν στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση οι εκπαιδευόμενοι μαθαίνουν τα ίδια πράγματα με αυτούς που ανήκουν στην παραδοσιακή διδασκαλία. Σε έρευνες που έχουν γίνει διαπιστώθηκε ότι συγκρίνοντας την εξ αποστάσεως εκπαίδευση με αυτήν της παραδοσιακής μπορούμε να πούμε ότι και η διδασκαλία αλλά και η μάθηση στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι το ίδιο αποτελεσματική με αυτήν της παραδοσιακής.
Βέβαια αυτό συμβαίνει μόνο όταν οι μέθοδοι και οι τεχνολογίες χρησιμοποιούνται κατάλληλα κατά την διδασκαλία , υπάρχει διάδραση μεταξύ εκπαιδευομένων και τέλος όταν υπάρχει έγκαιρη ανατροφοδότηση πληροφοριών από διδάσκοντα σε διδασκόμενο.

[πίσω]

Στη διδασκαλία με τηλεματική απαραίτητη προϋπόθεση είναι η κύρια αίθουσα διδασκαλίας (origination sites) και μία ή περισσότερες απομακρυσμένες αίθουσες διδασκαλίας (remote sites). Η τοποθέτηση και η τακτοποίηση του τεχνικού υλικού τόσο στην κύρια αίθουσα διδασκαλίας όσο και στις απομακρυσμένες αίθουσες ποικίλει στον Πανεπιστημιακό χώρο.

Ο τεχνολογικός εξοπλισμός που χρησιμοποιείται στις αίθουσες διδασκαλίας περιλαμβάνει:

• Μια κάμερα λήψεως, η οποία είναι στραμμένη προς τον διδάσκοντα και επικεντρώνεται επάνω του όταν ομιλεί.
• Μια δεύτερη κάμερα λήψεως η οποία είναι στραμμένη προς την πλευρά των σπουδαστών και εστιάζεται σε αυτούς καταγράφοντας την συμμετοχή τους.
• Μια τρίτη κάμερα (Overhead or desktop camera) η οποία είναι τοποθετημένη ψηλά πάνω από την κονσόλα του διδάσκοντα. Αυτή η κάμερα επικεντρώνεται στην κονσόλα και συγκεκριμένα στην επιφάνεια στην οποία γράφει ο διδάσκων και επομένως χρησιμεύει ως ένα είδος πίνακα. Παράλληλα με τις σημειώσεις τις οποίες γράφει ο διδάσκων η κάμερα μπορεί να παρουσιάσει σχεδιαγράμματα , διαφάνειες, φωτογραφίες, υλικό από βιβλία και περιοδικά.
• Την οθόνη προβολής, που είναι τοποθετημένη στην μπροστινή πλευρά της αίθουσας και εξυπηρετεί τους σπουδαστές της τάξης να παρακολουθούν τις γραπτές σημειώσεις, και το κατασκευασμένο οπτικό υλικό του διδάσκοντα (σχεδιαγράμματα, διαφάνειες, εικόνες), τα προγράμματα των κομπιούτερ, αλλά και τους σπουδαστές των απομακρυσμένων τάξεων. Οι σπουδαστές των απομακρυσμένων τάξεων παρακολουθούν την παρουσίαση του μαθήματος και την συνολική δραστηριότητα της αίθουσας από την δική τους οθόνη προβολής.
• Τα μόνιτορ τηλεοράσεως, τα οποία χρησιμοποιούνται στο fiber-optic σύστημα. Υπάρχουν διάφορα μόνιτορ τηλεοράσεως τα οποία τοποθετούνται στην μπροστινή και στην πίσω πλευρά της αίθουσας και στην κονσόλα του διδάσκοντα. Τα μόνιτορ στην πίσω πλευρά αλλά και αυτά που βρίσκονται στην κονσόλα του διδάσκοντα χρησιμοποιούνται από τον διδάσκοντα για να επιβλέπει τις απομακρυσμένες αίθουσες.
• Την κονσόλα του διδάσκοντα, που περιλαμβάνει την επιφάνεια όπου γράφονται οι σημειώσεις, το χώρο όπου οργανώνονται αυτές, διάφορα μόνιτορ με τα οποία γίνεται ο έλεγχος στις αίθουσες αλλά και ο έλεγχος στις κάμερες. Στην κονσόλα συμπεριλαμβάνεται και η desktop κάμερα.
• Τα μικρόφωνα, τα οποία είναι τοποθετημένα μπροστά στους σπουδαστές ή μπορεί να μεταφέρονται μέσα στην αίθουσα ανάμεσα στους σπουδαστές που επιθυμούν να εκφράσουν την άποψή τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις τα μικρόφωνα λειτουργούν αυτόματα σε σχέση με την ομιλία (voice activated) των σπουδαστών, ενώ σε άλλες πάλι αίθουσες τα μικρόφωνα λειτουργούν με το πάτημα ενός κουμπιού προς τα κάτω.
• Τα ηχεία, που χρησιμεύουν για την επαναφορά του ήχου από τις απομακρυσμένες τάξεις.
• Ο προβολέας φωτεινών εικόνων, που παρέχει τη δυνατότητα στο διδάσκοντα πέρα από τις διαφάνειες να χρησιμοποιήσει και έντυπο υλικό όπως βιβλία και περιοδικά. Ο προβολέας φωτεινών εικόνων τοποθετείται έτσι ώστε να βρίσκεται εντός της λήψεως της πρώτης κάμερας.

[πίσω]

Η παραδοσιακή διδασκαλία "πρόσωπο με πρόσωπο" έχει το πλεονέκτημα ότι οι σπουδαστές και οι διδάσκοντες είναι εξοικειωμένοι με το περιβάλλον της διδασκαλίας και η επικοινωνία είναι άμεση με αποτέλεσμα οι σπουδαστές να νοιώθουν άνετα. Από την άλλη πλευρά, η διδασκαλία με τηλεματική βασίζεται σε συστήματα τηλεπικοινωνίας με υπολογιστές και οθόνες και ο τρόπος παρουσίασης της διαφέρει από τη διδασκαλία στην παραδοσιακή τάξη.
Τα τεχνολογικά μέσα που χρησιμοποιούνται στη συμβατική, χρησιμοποιούνται και στην τηλεματική. Η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι τα τεχνολογικά μέσα στην τηλεματική αποτελούν απαραίτητο στοιχείο της επικοινωνίας του διδάσκοντα με τους σπουδαστές και ειδικότερα των απομακρυσμένων τάξεων.
Τα τεχνολογικά μέσα που χρησιμοποιούνται στη διδασκαλία με τηλεματική είναι ίδια για τις επιστήμες τόσο της θεωρητικής όσο και της πρακτικής κατεύθυνσης. Διαφοροποίηση υπάρχει μόνο στη περίπτωση που το μάθημα περιλαμβάνει την εξάσκηση των σπουδαστών μέσα από εργαστηριακές δραστηριότητες.
Μια μεγάλη κλίμακα τεχνολογικών επιλογών είναι διαθέσιμες σε κάθε εξ αποστάσεως διδασκόμενο. Αυτές χωρίζονται σε 4 κατηγορίες:

1. Φωνή (Voice). Τα εργαλεία ήχου που χρησιμοποιούνται για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση συμπεριλαμβάνουν τις διαδραστικές τεχνολογίες όπως αυτές του τηλεφώνου του audio conferencing, και short wave radio. Στα παθητικά εργαλεία ήχου συμπεριλαμβάνονται οι κασέτες και το ράδιο.

2. Εικόνα (Video). Τα εργαλεία εικόνας που χρησιμοποιούνται για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση περιλαμβάνουν slides, προπαραχθήσες κινούμενες εικόνες (film και video κασέτες) καθώς και κινούμενες εικόνες πραγματικού χρόνου συνδυασμένες με ήχο (μονής ή διπλής κατεύθυνσης video με ήχο διπλής κατεύθυνσης).

• Τα Videotapes χρησιμοποιούνται για την επισήμανση εννοιών και ειδικότερα είναι χρήσιμη η προβολή τους στην περίπτωση των case studies όπου χρειάζεται ανάλυση, επεξήγηση και συζήτηση.
• Το Slide-projector χρησιμοποιείται για προβολές οπτικού υλικού. Το οπτικό υλικό (σε μορφή slides) χρησιμεύει στον εμπλουτισμό και την επεξεγήση εννοιών.
• Το Elmo ένα είδος προβολέα, επιτρέπει την προβολή στοιχείων, πληροφοριών και εικόνων από οποιοδήποτε έντυπο υλικό όπως βιβλία και περιοδικά.

3. Δεδομένα (Data). Οι υπολογιστές στέλνουν και λαμβάνουν πληροφορίες σε ηλεκτρονική μορφή. Για αυτό το λόγο, ο όρος "δεδομένα (data)" χρησιμοποιείται για να περιγράψει αυτήν την ευρεία κατηγορία εργαλείων διδασκαλίας. Οι εφαρμογές των υπολογιστών για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ποικίλουν και περιλαμβάνουν τα εξής:

• Υπολογιστές υποστήριξης διδασκαλίας (CAI Computer-assisted instruction). Σε αυτήν την κατηγορία ο υπολογιστής εχει τον ρόλο της αυτόνομης μηχανής διδασκαλίας που παρουσιάζει τα διάφορα μαθήματα.
• Υπολογιστές οργάνωσης διδασκαλίας (CMI Computer-managed instruction). Σε αυτήν την κατηγορία ο υπολογιστής έχει τον ρολό να οργανώσει την διδασκαλία και να κατευθύνει την πρόοδο του διδασκόμενου. Η διδασκαλία από μόνη της δεν χρειάζεται να λαμβάνεται μέσω υπολογιστή αν και η μέθοδος CAI χρησιμοποιείται συνήθως σε συνδυασμό με την μέθοδο CMI.
• Υπολογιστές εκπαιδευτικής μεσολάβησης (CME Computer-mediated education). Περιγράφει εφαρμογές υπολογιστών που διευκολύνουν την παράδοση της διδασκαλίας. Για παράδειγμα εφαρμογές όπως: ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, fax, τηλεδιάσκεψη πραγματικού χρόνου μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή και εφαρμογές διαδικτύου.

Τεχνολογικά μέσα που χρησιμοποιούν τον όρο "data" μπορούμε να πούμε ότι θεωρούνται τα παρακάτω:

• Το PowerPoint της Microsoft ή το Director από την Macromedia: αποτελούν προγράμματα κατάλληλα διαμορφωμένα για την παρουσίαση και ενίσχυση θεμάτων διδασκαλίας.
• Το CD-ROM προσφέρεται για την αποθήκευση μεγάλου όγκου πληροφοριών και η χρήση τους διευκολύνει τον διδάσκοντα καθώς μπορεί να επιλέγει και να προβάλει το συγκεκριμένο υλικό που τον ενδιαφέρει κατά περίπτωση.
• Κατάλληλα διαμορφωμένα Web Sites από τα οποία ο διδασκόμενος μπορεί να αντλήσει πληροφορίες για διάφορα θέματα που τον αφορούν.
  

4. Εκτύπωση (Print). Είναι ένα ιδρυτικό στοιχείο των προγραμμάτων της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και αποτελεί τη βάση
εξέλιξης όλων των μεταγενέστερων συστημάτων. Διάφορες μορφές εκτυπώσεων μπορούν να υποστηριχθούν όπως:

• βιβλία κειμένων, βιβλία εργασίας , οδηγοί σπουδών,
  
• αναλυτικά προγράμματα και μελέτες "σεναρίων"(Case studies)

[πίσω]

Αν και η τεχνολογία παίζει ρόλο κλειδί στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να παραμένουν επικεντρωμένοι στο αποτέλεσμα της διδασκαλίας και όχι τόσο στην τεχνολογία που θα χρησιμοποιηθεί για τους εκπαιδευτικούς σκοπούς. Το κλειδί για την σωστή διδασκαλία κατά την εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι ο εκπαιδευτικός να επικεντρωθεί στις ανάγκες του εκπαιδευομένου, στο απαιτούμενο περιεχόμενο της μάθησης, στις ανάγκες που έχει ο εκπαιδευόμενος και όλα αυτά πριν επιλέξει το τεχνολογικό ή μη μέσο διδασκαλίας. Τυπικά αυτή η συστηματική προσέγγιση θα έχει σαν αποτέλεσμα την μίξη μέσων διδασκαλίας καθένα από τα οποία θα εξυπηρετήσει ένα συγκεκριμένο σκοπό. Για παράδειγμα:

• Ένα δυνατό μέσο εκτύπωσης μπορεί να παρέχει πολλά από τα βασικά περιεχόμενα εκπαίδευσης σε μορφή κειμένου κατεύθυνσης (course text), πρόγραμμα μαθημάτων ή περίληψη σπουδών (syllabus) καθώς και ημερήσιο πρόγραμμα.
• Ο διαδραστικός ήχος ή η εικονική διάσκεψη (Interactive audio or Video conferencing) μπορούν να παρέχουν διάδραση σε πραγματικό χρόνο.
• Η διάσκεψη μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή ή η χρήση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για

  1) Να σταλούν μηνύματα.
  2) Να γίνει παράθεση έργου.
  3) Να στοχεύσουν στην επικοινωνία προς ένα ή περισσότερα μέλη της
  τάξης.
  4) Αύξηση της διαδραστικότητας μεταξύ των μαθητών.

• Προ-ηχογραφημένες κασέτες video: μπορούν να χρησιμοποιηθούν με σκοπό την παράδοση μαθήματος και τον εικονικό καθορισμό των απαιτήσεων.
• Το FAX μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τα εξής:

  1) Ανάθεση και διαμοιρασμό έργου.
  2)Τελευταίας στιγμής ανακοινώσεις.
  3)Λήψη έργου από μαθητές.
  4)Παροχή μιας σωστής χρονικά ανατροφοδότησης πληροφοριών.

Χρησιμοποιώντας αυτήν την ολοκληρωμένη προσέγγιση, ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι έτοιμος να καθοριστεί πέρα από τις τεχνολογικές επιλογές. Στόχος είναι η δημιουργία ενός μείγματος από διδασκαλικά μέσα, ο εντοπισμός των αναγκών των εκπαιδευομένων στο σημείο της διδασκαλικής επίδρασης, αλλά και κατά πόσο οικονομικός είναι για τον εκπαιδευόμενο ο συγκεκριμένος τρόπος εκπαίδευσης του.

[πίσω]

Χωρίς καμία εξαίρεση τα προγράμματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ξεκίνησαν με ένα προσεκτικό σχεδιασμό, με μια εστίαση στην κατανόηση των απαιτήσεων των μαθημάτων και των αναγκών των εκπαιδευομένων.
Η κατάλληλη τεχνολογία μπορεί να επιλεγεί μόνον όταν όλα τα παραπάνω στοιχεία που αναφέραμε έχουν κατανοηθεί λεπτομερώς. Δεν υπάρχει κανένα μυστήριο στον τρόπο ανάπτυξης των αποτελεσματικών προγραμμάτων της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Δεν συμβαίνουν τυχαία. Εξελίσσονται μέσα από σκληρή δουλειά αλλά και μέσα από σημαντικές προσπάθειες από κάθε ένα άτομο ή από έναν ολόκληρο οργανισμό. Η επιτυχία των προγραμμάτων της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης βασίζεται στις αξιόλογες προσπάθειες των μαθητών, στις προσπάθειες των υπαλλήλων υποστήριξης, στις διευκολύνσεις που παρέχουν τα τεχνολογικά μέσα αλλά τέλος και στην υποστήριξη και στις υπηρεσίες που παρέχουν οι διαχειριστές των συστημάτων.

[πίσω]

Οι λέξεις κλειδιά στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι οι εξής:

• Μαθητές (Students).
  
• Ικανότητα (Faculty).
  
• Διευκολύνσεις (Facilitations).
  
• Προσωπικό υποστήριξης (Support Staff).
  
• Διαχειριστές (Administrators).

Μαθητές (Students)

Ο εντοπισμός των διδακτικών αναγκών των μαθημάτων, είναι ο θεμέλιος λίθος για κάθε αποτελεσματικό πρόγραμμα εξ΄αποστάσεως εκπαίδευσης, καθώς επίσης και το πείραμα από το οποίο κρίνονται όλες οι προσπάθειες στον τομέα αυτό. Χωρίς να αναφερθούμε στο γενικό πλαίσιο της εκπαίδευσης, ο πρωταρχικός σκοπός του μαθητή είναι να μάθει. Αυτό είναι ένα αυτονόητο έργο - αυτονόητος σκοπός - και αυτό πρέπει να γίνεται κάτω από τις καλύτερες συνθήκες απαιτώντας για την επιτευξή του σχεδιασμό και ικανότητα για ανάλυση και εφαρμογή του διδασκαλικού περιεχομένου που πρέπει ο μαθητής να διδαχθεί.
Όταν η διδασκαλία λαμβάνεται εξ αποστάσεως, διαφορετικές προκλήσεις επιδρούν και αυτό γιατί οι μαθητές είναι συχνά χωρισμένοι και έτσι δεν μοιράζονται τις εμπειρίες και τα ενδιαφέροντά τους. Έχουν λίγες ευκαιρίες στο να έρθουν σε επαφή με τους καθηγητές. Έτσι λοιπόν η διδασκαλία τους πρέπει να βασίζεται σε τεχνικές σύνδεσης έτσι ώστε να γεφυρώσουν το χάσμα που τους χωρίζει.

Ικανότητα (Faculty)

Η επιτυχία κάθε προσπάθειας για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση βασίζεται στην ικανότητα. Σε μια παραδοσιακή αίθουσα η ευθύνη του διδάσκαλου περιλαμβάνει την οργάνωση του περιεχομένου του μαθήματος, την ανάπτυξη και κατανόηση των αναγκών των μαθητών. Ιδιαίτερες προκλήσεις αντιμετωπίζουν εκείνοι που διδάσκουν εξ αποστάσεως. Για παράδειγμα ο διδάσκαλος θα πρέπει :

• Να αναπτύξει και να κατανοήσει τα χαρακτηριστικά αλλά και τις ανάγκες των εξ αποστάσεως μαθητών.
• Να προσαρμόσει το στυλ διδασκαλίας έχοντας υπ' όψη τις ανάγκες και τις
  προσδοκίες των μαθητών.
• Να κατανοήσει και να αναπτύξει έργο σχετικό με τις μεθόδους διδασκαλίας που βασίζονται στην τεχνολογία, παράλληλα όμως να επικεντρωθεί στον διδασκαλικό του ρόλο.

Διευκολύνσεις (Facilitations)

Ο διδάσκαλος συχνά βρίσκει ωφέλιμο να βασίζεται σε μια ιστοσελίδα που ουσιαστικά θα παίζει τον ρόλο της διευκόλυνσης, γεφυρώνοντας το χάσμα μεταξύ μαθητών και διδασκάλων. Για να επιδράσει σωστά ένα "διευκολυντής" θα πρέπει να καθοριστούν οι ανάγκες των μαθητών και οι προσδοκίες των διδασκάλων. Το πιο σημαντικό είναι να ακολουθηθούν οι οδηγίες / ντιρεκτίβα που έχει θέσει ο καθηγητής.

Προσωπικό υποστήριξης (Support Stuff)

Αυτοί είναι και οι σιωπηλοί ήρωες της "επιχείρησης" εξ αποστάσεως εκπαίδευσης που εξασφαλίζουν ότι οι αναρίθμητες λεπτομέρειες που απαιτούνται για την επιτυχία του προγράμματος θα διεκπεραιωθούν αποτελεσματικά . Τα περισσότερα προγράμματα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης συγκεντρώνουν λειτουργίες υποστήριξης που περιλαμβάνουν καταχώρηση στοιχείων των εκπαιδευομένων, αναπαραγωγή εκπαιδευτικού υλικού και διανομή του, παραγγελία εγχειριδίων, εξασφάλιση των δικαιωμάτων του δημιουργού και άδεια χειρισμού απορρήτων, χρονοδιάγραμμα διευκολύνσεων κ.τ.λ. Τα πρόσωπα υποστήριξης είναι ο συνδετικός κρίκος που κρατά την προσπάθεια της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ενωμένη και σε μια συγκεκριμένη τροχιά.

Διαχειριστές (Administrators)

Αν και οι διαχειριστές είναι τυπικά σημαντικοί στο σχεδιασμό των προγραμμάτων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης των ιδρυμάτων, συχνά χάνουν την επαφή ή παραδίδουν τον έλεγχο στους τεχνικούς διευθυντές εφόσον το πρόγραμμα διαχείρισης είναι λειτουργικό. Οι διαχειριστές της αποτελεσματικής εξ αποστάσεως εκπαίδευσης είναι ομόφωνα οι δημιουργοί, αυτοί που παίρνουν τις αποφάσεις, αυτοί που έχουν τον ρόλο του παρατηρητή. Δουλεύουν από κοντά με το τεχνικό προσωπικό και το προσωπικό υποστήριξης, εξασφαλίζοντας την αποτελεσματική ανάπτυξη των τεχνολογικών πηγών. Το πιο σημαντικό είναι ότι οι διαχειριστές, αντιλαμβανόμενοι ότι ο εντοπισμός των αναγκών των εξ αποστάσεως εκπαιδευομένων είναι δική τους απόλυτα ευθύνη αναλαμβάνουν σε μεγάλο μέρος την ακαδημαϊκη εστίαση των αναγκών αυτών.

[πίσω]